Prowadzisz spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością? Jest w niej kilkoro udziałowców? Sprawdź koniecznie jakie udziały ma każdy wspólnik i czy któryś z nich może zostać określony jako wspólnik iluzoryczny. Może to mieć dla Ciebie duży wpływ już teraz, albo w bliżej nieokreślonej przyszłości. Warto więc śledzić informacje na ten temat. Dlaczego jest to tak ważny temat?
Czy powinieneś się obawiać? Niestety nie mam dobrych wieści.
Kim jest wspólnik iluzoryczny?
Wspólnik iluzoryczny to koncepcja stworzona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i trudno szukać jego definicji w Kodeksie Spółek Handlowych, czy innym akcie prawnym.
Jeżeli w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jeden ze wspólników ma np. 99% udziałów, a drugi tylko 1%, to zdaniem ZUSu możliwość wpływania na spółkę przez wspólnika mniejszościowego jest tak naprawdę pozorna, czyli właśnie iluzoryczna.
Dlaczego ZUS tak bardzo interesuje się wspólnikiem iluzorycznym?
Zgodnie z obowiązującym prawem jedynie wspólnik, który posiada wszystkie udziały w spółce jest zobowiązany do odprowadzanie składek do ZUS. Jeżeli zatem w spółce jest co najmniej dwóch udziałowców, z czego jeden może mieć nawet 1% udziałów, wówczas żaden z nich nie powinien płacić składek do ZUS z tego tytułu.
Według ZUS wiele firm wykorzystuje tę możliwość i wprowadza do spółki udziałowca, np. kogoś z rodziny czy znajomego tylko po to, by właściciel posiadający dominujący pakiet udziałów nie musiał opłacać składek. Wspólnik mniejszościowy dostaje więc jeden, czy kilka procent udziałów w spółce, które tak naprawdę nie dają mu prawie żadnych praw, jeżeli chodzi o działalność firmy. Za to oszczędności na składkach ZUS głównego właściciela mogą być istotne.
Wspólnik iluzoryczny w spółce – co dalej?
Jeżeli ZUS uzna, że do spółki wprowadzono udziałowca tylko po to, by uniknąć konieczności opłacania składek, wyda decyzję o konieczności zapłaty zaległych zobowiązań. Pamiętać przy tym należy, że należności ZUS z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Wynika to z art. 24 ust 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Czy działania ZUS są zgodne z prawem?
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców Adam Abramowicz skierował w tej sprawie wniosek o objaśnienie prawne do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. W jego ocenie ZUS wykreował „wspólnika iluzorycznego”, co godzi w przepisy „Konstytucji Biznesu”, czyli ustawy Prawa Przedsiębiorców. Artykuł 8 ustawy mówi, że „Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa.” Czyli innymi słowy – co nie jest przez prawo zabronione, jest dozwolone.
Podobnie do kwestii wspólnika iluzorycznego odnosi się Rzecznik Praw Obywatelskich dr hab. Marcin Wiącek, prof. UW. Wspólnie z Dr Wojciechem Ostaszewskim w publikacji pt. Krytyka koncepcji tzw. wspólnika iluzorycznego wskazuje on, że koncepcja „wspólnika iluzorycznego” jest wytworem orzecznictwa i nie ma wyraźnego umocowania w przepisach prawa. „Przyjęcie tej koncepcji prowadzi do wniosku, że organ rentowy lub sąd ma możliwość ustalić — działając w oparciu o uznaniowe i niedające się w pełni przewidzieć przesłanki — iż spółka z o.o., która jest w rzeczywistości spółką dwuosobową, na potrzeby przepisów o ubezpieczeniach społecznych ma charakter spółki jednoosobowej. Przyjęcie takiej koncepcji nie ogranicza się do spółek dwuosobowych, lecz w istocie może być zastosowane również w przypadku wieloosobowych spółek z o.o., w których jeden ze wspólników posiada większość udziałów”.
Co może zrobić przedsiębiorca?
W tej chwili ZUS może uznać udziałowca, czy nawet kilkoro z nich za wspólników iluzorycznych i wydać decyzję o zapłacie zaległych składek ZUS. Odwołanie się do sądu może w tej sytuacji nie pomóc, gdyż te wydają sprzeczne wyroki – raz przyznając rację ZUSowi, innym razem zmieniając jego decyzję.
Co w takim wypadku ma zrobić uczciwy przedsiębiorca? Pozostaje chyba tylko czekać na objaśnienia Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej do wniosku złożonego przez Rzecznika MŚP.
Ale Ty nie czekaj biernie! Jeżeli jeszcze nie miałeś okazji zapoznać się z ustawą Prawa Przedsiębiorców, koniecznie nadrób zaległości. Każdy przedsiębiorca powinien bowiem być świadomy swoich praw i obowiązków, których część wynika właśnie z tego aktu. Nawet, jeżeli prawo to jest tak niepewne w polskiej rzeczywistości.
Chcesz omówić inne aspekty działalności Twojej spółki?
Szukasz rzetelnej księgowej, która będzie wspierać Twój biznes?
Zapraszam Cię do kontaktu!
